
หลายคนคงเคยสงสัยว่าฟันคุดเนี่ยคืออะไรแล้วทำไมถึงต้องมีฟันคุด แล้วถ้ามีแล้วต้องผ่าหรือถอนแบบไหนเจ็บน้อยกว่ากัน หากปล่อยไว้โดยที่ไม่เอาออกจะเสี่ยงมั้ย เป็นคำถามที่หลายคนยังไม่ได้คำตอบ วันนี้แอดมินเลยหาคำตอบมาให้ค่ะ
ฟันคุด คือ
ฟันคุดคือ ฟันที่จะไม่ขึ้นมาในช่องปากได้ตามปกติ เนื่องจากไม่มีที่ให้ฟันคุดขึ้นหรือมีสิ่งกีดขว้างอยู่นั้นเอง ซึ่งอาจจะไม่ขึ้นมาเลยก็ได้หรืออาจจะขึ้นมานิดหน่อย โดยส่วนมากจะเกิดกับฟันกรามล่างซี่ที่สาม แต่ในความเป็นจริงแล้วฟันคุดจะเกิดขึ้นกับฟันซี่อื่นได้ด้วย เช่น ฟันเขี้ยว (Canine) ฟันกรามน้อย (Premolar) สิ่งขัดขวางการขึ้นของฟัน เช่น เหงือกที่หนา กระดูก ฟันบางซี่ หรือ ทิศทางการขึ้นของฟันที่ผิดปกติฟันคุดส่วนใหญ่จะเกิดจากขนาดของขากรรไกรไม่สัมพันธ์กับขนาดของฟันนั้นเอง ซึ่งอาการของฟันคุด
แล้วจะรู้ได้อย่างไรว่ามีฟันคุด
ปกติคนเรามักจะไม่ค่อยสนใจเกี่ยวกับฟันคุด หรือในบางคนอาจจะไม่ทราบด้วยซ้ำว่าตัวเองมีฟันคุดจนกว่าจะมีอาการอักเสบที่เหงือกบริเวณที่มีฟันคุด หรือบางคนต้องการจัดฟัน และเมื่อต้องตรวจเบื้องต้นคุณหมอให้เอ็กซเรย์ช่องปาก จึงทราบว่ามีฟันคุด ซึ่งเมื่อเรามีฟันคุด โดยส่วนใหญ่คุณหมอจะแนะนำให้เอาออกถ้าแนวฟันดูแล้วมีแนวโน้มที่จะส่งผลต่อการล้มของฟัน
อาการของฟันคุด
อาการแรกของฟันคุดมักจะปวด หรือ รู้สึกไม่สบายบริเวณหลังปาก ความเจ็บปวดนี้อาจเกิดจากการที่ฟันไปเบียดกับฟันซี่อื่นๆ ในปาก ทำให้เกิดการเบียดเสียด และเรียงตัวไม่ตรงแนว ความเจ็บปวดอาจรู้สึกได้ที่กราม เหงือก หรือแก้ม และอาจมีตั้งแต่ปวดตื้อๆ ไปจนถึงรู้สึกแสบๆ ความเจ็บปวดนี้อาจแผ่ไปถึงบริเวณหู ขมับ หรือคอได้เลย
อาการอีกอย่างหนึ่งของฟันคุด คือเหงือกบวม อาการบวมนี้เกิดจากแรงกดของฟันที่ดันเหงือก และอาจมีอาการแดงและกดเจ็บร่วมด้วย อาการบวมอาจมาพร้อมกับรสชาติที่ไม่ดีในปาก หรือมีกลิ่นเหม็นปากนั่นเอง
ฟันคุดมีกี่แบบ

ฟันคุดมี 2 แบบ ก็คือ ฟันคุดขึ้นตรง และ ฟันคุดแนวนอน มีเหงือกปกคลุม
- ฟันคุดขึ้นตรง คือฟันคุดที่ขึ้นมาเต็มซี่แล้ว ในบางคนอาจจะทำความสะอาดฟันยากมากขึ้นหรือมักมีเศษอาหารลงไปติดในซอกตรงฟันคุด ดังนั้นถ้ามีฟันคุดแบบนี้การถอดก็เพียงพอแล้ว ไม่ต้องผ่าแต่ในบางคนที่ไม่มีปัญหาเรื่องการทำความสะอาดก็อาจไม่จำเป็นต้องถอน
- ฟันคุดแนวนอน แบบมีเหงือกปกคลุม แบบนี้ต้องผ่าตัดเอาฟันคุดออกและเย็บแผล เพราะฟันคุดชนิดนี้จะขึ้นมาเองไม่ได้ ปล่อยไว้อาจจะก่อให้เกิดถุงน้ำหรือดันฟันซี่อื่นให้ล้มได้
ฟันคุดจำเป็นต้องผ่าออกไหม
โดยส่วนมากทันตแพทย์จะแนะนำให้เราเอาผ่าฟันคุดหรือถอนฟันคุดออก เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดปัญหาเกี่ยวกับช่องปากอื่นๆที่อาจจะตามมา เพราะการปล่อยให้ฟันคุดฝั่งอยู่ในขากรรไกร อาจส่งผลให้เกิดอาการปวดฟันคุด หรือฟันคุดดันฟันอื่นๆจนแนวฟันเสียหาย
จุดประสงค์ของการที่ต้องผ่าฟันคุด
- เป็นการป้องกันอาการปวด เพราะตัวฟันคุดนั้นมีแรงผลักเพื่อจะงอกขึ้นมาในขากรรไกร แต่ถูกกันหรือติดโดยฟันซี่ข้างเคียง ทำให้มีแรงย้อนกลับไปกดที่เส้นประสาทที่ขากรรไกร อาการปวดจะมีตั้งแต่ทนได้จนกระทั่งปวดมาก
- เป็นการป้องกันการอักเสบของเหงือกที่ปกคลุมฟัน เพราะหากมีเศษอาหารเข้าไปติดอยู่ใต้เหงือก แล้วไม่สามารถทำความสะอาดได้ เชื้อแบคทีเรียที่มาสะสมอยู่จะทำให้เหงือกอักเสบปวดและบวมเป็นหนองได้ ถ้าทิ้งไว้การอักเสบจะลุกลามไปใต้คางหรือใต้ลิ้น ซึ่งจะทำให้เกิดการแพร่กระจายของเชื้อโรคไปยังส่วนอื่นๆ ของร่างกายได้ง่าย
- เป็นการป้องกันฟันข้างเคียงผุ เพราะซอกฟันระหว่างฟันคุดกับฟันกรามซี่ที่สองที่อยู่ชิดกันนั้น ทำความสะอาดได้ยากมากเศษอาหารจะติดค้างอยู่ทำให้เกิดฟันผุได้ทั้งสองซี่
- เป็นการป้องกันการเกิดการละลายตัวของกระดูกและแรงดันจากฟันคุดที่พยายามดันขึ้นมา ซึ่งจะทำให้กระดูกรอบรากฟันหรือรากฟันข้างเคียงถูกทำลายไปนั้นเอง
- เป็นการป้องกันการเกิดถุงน้ำหรือเนื้องอก ฟันคุดที่ทิ้งไว้นานอาจจะทำให้เนื้อเยื่อที่หุ้มรอบฟันคุดขยายใหญ่ขึ้นได้จนกลายเป็นถุงน้ำ แล้วโตขึ้นโดยไม่แสดงอาการเลย จนในที่สุดเกิดการทำลายฟันซี่ข้างเคียง และกระดูกรอบๆ บริเวณนั้น หากไม่เคยได้รับการตรวจฟันมักจะรู้ตัวอีกทีเมื่อเห็นใบหน้าเอียงหรือขากรรไกรข้างหนึ่งใหญ่กว่าอีกข้าง
การผ่าฟันคุดเพื่อป้องกันปัญหาช่องปากอื่น ๆ ตามมาดังนี้
- ป้องกันฟันผุ ในบริเวณซอกฟันกรามซี่ข้างเคียงที่อยู่ติดกัน ที่ทำความสะอาดได้ยาก มีโอกาสที่เศษอาหารจะติดค้างสะสมจนเกิดฟันผุได้
- ป้องกันการอักเสบของเหงือก จากการทำความสะอาดไม่ทั่วถึง มีเศษอาหารสะสม เป็นเเหล่งสะสมแบคทีเรีย อาการปวดบวม จนถึงเป็นหนอง ถ้าไม่รีบรักษาการอักเสบยังลุกลามไปได้ยังส่วนต่างๆของร่างกายได้อีกด้วย
- ป้องกันการซ้อนเกกันของฟัน การละลายตัวของกระดูก จากแรงดันจากฟันคุดพยายามดันขึ้นมา มีผลให้ฟันข้างเคียงมีการเคลื่อนที่ผิดตำแหน่ง ไปจนถึงกระดูกรอบรากฟันหรือรากฟันข้างเคียงถูกทำลาย
- ป้องกันการเกิดถุงน้ำหรือเนื้องอก จากการขยายตัวของเนื้อเยื่อรอบฟันคุดจนเป็นถุงน้ำ ผลร้ายที่ตามมาคือถุงน้ำจะทำลายฟันซี่ข้างเคียงและกระดูกบริเวณรอบ ๆ
- ใช้ร่วมในการเตรียมการจัดฟัน การถอนฟันกรามซี่ที่สามออก ช่วยให้การเคลื่อนฟันซี่อื่นๆ ง่ายขึ้น
ข้อเสียของฟันคุด ไม่ผ่า ไม่ถอน ไม่รักษา
ฟันคุดเป็นแหล่งสะสมของเเบคทีเรียเลยก็ว่าได้จากรูปแบบฟันที่ขึ้นผิดปกติและข้อเสียของการปล่อยฟันคุดไว้โดยไม่รับรักษามีผลเสียตามมาดังนี้
- เกิดฟันผุ หรืออาจทำให้เหงือกอักเสบได้ง่าย จากเศษอาหารติดที่ซอกฟัน เป็นแหล่งสะสมแบคทีเรีย
- อาการปวดฟัน เนื่องจากแรงดันของฟันคุด
- ฟันยื่นและฟันเก กระดูกรอบรากฟัน หรือรากฟันข้างเคียงถูกทำลาย จากแรงดันตัวของฟันคุดที่พยายามดันขึ้นมา
- เกิดความผิดปกติของเนื้อเยื่อหุ้มฟัน
- การเกิดซีสต์และเนื้องอกเกิดขึ้นรอบๆฟันคุด
หลังจากการถอนฟัน สิ่งสำคัญคือต้องปฏิบัติตามคำแนะนำของทันตแพทย์ในการดูแลหลังการผ่าตัด ซึ่งอาจรวมถึงการรับประทานยาปฏิชีวนะเพื่อป้องกันการติดเชื้อ หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ หรือใช้หลอดดูด นอกจากนี้ ควรหลีกเลี่ยงการกัด หรือ เคี้ยวบริเวณที่ทำการถอนเป็นเวลา 2-3 วัน และกินยาแก้ปวดตามอาการ และทันตแพทย์จะแนะนำวิธีการดูแลตัวเองหลังผ่าฟันคุดดูอื่น ๆ ดังนี้
วิธีการดูแลตัวเองหลังผ่าฟันคุด
- กัดผ้าก๊อซให้แน่นพอสมควรประมาณ 1 ชั่วโมงหรือจนกว่าเลือดหยุดไหล
- สามารถใช้เจลเย็นหรือน้ำแข็งประคบเพื่อลดอาการบวมในวันแรก
- ในวันแรกสามารถบ้วนปากหรือแปรงฟันได้ แต่ไม่ควรกลั้วน้ำแรง
- ไม่แคะหรือดูดแผลที่ถอนฟันหรือผ่าตัด
- ไม่ออกกำลังกายที่หักโหมเกินไป
- รับประทานอาหารอ่อน ที่ไม่เผ็ดจัดหรือรสจัดเกินไป และรับประทานยาตามที่คุณหมอให้มา
- มาตัดไหมหรือพบคุณหมอตามนัด
- ปฏิบัติตามคำแนะนำของทันตแพทย์